ભારત જાપાનને પછાડીને વિશ્વની ચોથી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની ગયું છે, પણ માથાદીઠ આવકની દ્રષ્ટિએ આપણે હજુ પણ ઘણા પાછળ છીએ.
આવી સ્થિતિમાં, ઘણા લોકોના મનમાં એક સવાલ થાય છે કે ચોથી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનવું આપણા દેશ અને સામાન્ય લોકો માટે સારું છે કે માથાદીઠ આવક વધુ હોવી એ સારું છે.
આ સમજવા માટે, બંનેની અસરોની સરખામણી કરવી મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે બંને અલગ અલગ આર્થિક સૂચકાંકો છે. આની સામાન્ય લોકો પર અલગ અલગ અસરો થાય છે.
અહીં 5 પ્રશ્નોમાં, GDP અને માથાદીઠ આવકમાંથી સામાન્ય માણસ માટે શું સારું તે જાણો:
પ્રશ્ન 1. ભારતનું ચોથું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બનવાનો શું અર્થ થાય છે?
જવાબ: મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનવાનો અર્થ એ છે કે ભારત વૈશ્વિક આર્થિક શક્તિ તરીકે ઉભરી રહ્યું છે. આનાથી ભારતને વિદેશી રોકાણ આકર્ષવાની ક્ષમતા મળે છે.
ફાયદા:
- વધુ સંસાધનો અને રોકાણો: મોટો GDP દર્શાવે છે કે દેશમાં વધુ આર્થિક સંસાધનો છે. સરકારને રસ્તા, રેલવે, હોસ્પિટલો, શિક્ષણ અને આરોગ્ય સેવાઓમાં રોકાણ કરીને વધુ આવક મળી રહી છે. આના દ્વારા સામાન્ય લોકોને સારી સુવિધાઓ મળી શકે છે.
- રોજગારની તકો: ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થામાં ઉદ્યોગ, સેવા ક્ષેત્ર અને સ્ટાર્ટઅપ્સનો વિસ્તરણ જોવા મળે છે, જેના કારણે નોકરીઓમાં વધારો થાય છે. ભારતમાં આઇટી, ઉત્પાદન અને નવીનીકરણીય ઉર્જા જેવા ક્ષેત્રોમાં નોકરીઓ વધી રહી છે.
- વૈશ્વિક પ્રભાવ: મોટી અર્થવ્યવસ્થા ભારતને વૈશ્વિક મંચ પર વધુ તાકાત આપે છે, જેનાથી વેપાર, રોકાણ અને રાજદ્વારી સંબંધોને ફાયદો થાય છે. આનાથી સામાન્ય લોકોને વધુ સારા ઉત્પાદનો અને સેવાઓના રૂપમાં પરોક્ષ રીતે ફાયદો થઈ શકે છે.
મર્યાદાઓ:
- અસમાન વિતરણ: ભારત જેવા દેશમાં, આવકની અસમાનતા ઘણી વધારે છે. ટોચના 1% લોકો 41% સંપત્તિ ધરાવે છે. આના પરિણામે GDP વૃદ્ધિના ફાયદા ઘણીવાર ધનિકો સુધી મર્યાદિત રહે છે.
- સામાન્ય લોકોને તેનો લાભ તરત મળતો નથી. ભારતની વસ્તી 142.86 કરોડ છે. આના કારણે, GDP લાભો માથાદીઠ સ્તરે ઓછા થાય છે.
- પ્રશ્ન 2. માથાદીઠ આવકનો અર્થ શું છે?
- ફાયદા:
- જીવનધોરણમાં સુધારો: માથાદીઠ આવક વધવાનો અર્થ એ છે કે દરેક વ્યક્તિ વધુ સારો ખોરાક, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને જીવનશૈલીનો આનંદ માણી શકે છે. જાપાનમાં માથાદીઠ વાર્ષિક આવક 33.96 હજાર ડોલર છે. જ્યારે ભારતની 2.88 હજાર ડોલર છે.
- ખરીદ શક્તિ: માથાદીઠ આવક વધવાથી લોકોની ખરીદ શક્તિ વધે છે, જેનાથી તેઓ વધુ સારા ઉત્પાદનો અને સેવાઓ ખરીદી શકે છે. તેમજ, સરકારો સામાજિક સુરક્ષા, મફત સારવાર અને સારું શિક્ષણ જેવી યોજનાઓને વધુ સારી રીતે અમલમાં મૂકવા સક્ષમ છે.
- મર્યાદાઓ:
- અસમાનતાની અસર: માથાદીઠ આવક સરેરાશ છે. જો આવકની અસમાનતા વધારે હોય, તો આ સરેરાશ ગેરમાર્ગે દોરનારી હોઈ શકે છે. ભારતમાં પણ, ઉચ્ચ આવક ધરાવતા વર્ગ માથાદીઠ આવકમાં વધારો કરે છે, પરંતુ ઓછી આવક ધરાવતા જૂથોને ઓછો ફાયદો થાય છે.
પ્રશ્ન 3: માથાદીઠ આવકમાં ભારત જાપાનથી કેમ પાછળ છે? - જવાબ: મુખ્ય કારણ છે:
- આર્થિક માળખું: જાપાન એક વિકસિત અર્થતંત્ર છે જેમાં ઉચ્ચ ઉત્પાદકતા, અદ્યતન ટેકનોલોજી અને મેચ્યોર ઈન્ડસ્ટ્રીયલ અને સર્વિસ સેક્ટર છે. ભારત એક ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થા છે, જ્યાં કૃષિ અને અસંગઠિત ક્ષેત્રનો ફાળો મોટો છે, અને માથાદીઠ ઉત્પાદકતા ઓછી છે.
- આવકની અસમાનતા: ભારતમાં ટોચના 1% વસ્તી પાસે 41% સંપત્તિ છે, જ્યારે નીચેના 50% લોકો પાસે ફક્ત 3% સંપત્તિ છે. આ કારણે સરેરાશ માથાદીઠ આવક ઓછી છે.
- વસ્તી તફાવત: ભારતની વસ્તી 142.86 કરોડ છે, જ્યારે જાપાનમાં ફક્ત 12.45 કરોડ છે. આટલી મોટી વસ્તીને કારણે, ભારતનો GDP વધુ લોકોમાં વહેંચાયેલો છે, જેના કારણે માથાદીઠ આવક ઓછી રહે છે.
- પ્રશ્ન 4: ચીનમાં પણ વસ્તી વધુ છે, તો પછી તેની માથાદીઠ આવક કેમ વધારે છે?
- ચીનના આર્થિક સુધારા: 1978માં, ડેંગ શિયાઓપિંગના નેતૃત્વ હેઠળ, ચીને બજારલક્ષી સુધારા શરૂ કર્યા જેમાં વિદેશી રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવું અને નિકાસલક્ષી ઉત્પાદન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું સામેલ હતું. આના કારણે, ચીનનું ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન અને નિકાસ ઝડપથી વધ્યું. ભારતે 1991માં બજારલક્ષી સુધારા શરૂ કર્યા.
- ચીનની ઉત્પાદકતા: ચીને થ્રી ગોર્જ્સ ડેમ, હાઇ-સ્પીડ રેલ જેવા માળખાગત સુવિધાઓમાં ભારે રોકાણ કર્યું, જેનાથી ઉત્પાદકતામાં વધારો થયો. રસ્તા, રેલવે અને વીજળી જેવા માળખાગત વિકાસમાં ભારત ચીનથી પાછળ રહી ગયું છે. 2000-2017 દરમિયાન ચીનનો માથાદીઠ GDP 8.71% ના CAGRથી વધ્યો, જ્યારે ભારતનો CAGR 5.31% ના દરે વધ્યો.
- ચીનનું શહેરીકરણ: 2024 સુધીમાં, ચીનની 67% વસ્તી શહેરી વિસ્તારોમાં રહે છે, જ્યારે ભારતમાં આ પ્રમાણ 34.5% છે. શહેરીકરણને કારણે ચીનમાં કારખાનાઓ અને સેવા ક્ષેત્રમાં રોજગારી વધી. શહેરમાં કામ કરતા લોકોની આવક ગ્રામીણ કામદારો કરતા વધુ હોય છે. ભારતની મોટાભાગની વસ્તી હજુ પણ કૃષિ અને અસંગઠિત ક્ષેત્રો પર નિર્ભર છે, જ્યાં આવક ઓછી હોય છે.
- પ્રશ્ન 5. સામાન્ય લોકો માટે શું વધુ મહત્વનું છે, GDP કે માથાદીઠ આવક?
- જવાબ: સામાન્ય લોકો માટે માથાદીઠ આવક વધારે હોવી વધુ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે તેમના જીવનધોરણ અને ખરીદ શક્તિને સીધી અસર કરે છે. જાપાન જેવા દેશમાં, માથાદીઠ આવક વધારે હોવાને કારણે, સામાન્ય લોકો વધુ સારું આરોગ્ય, શિક્ષણ અને જીવનશૈલીનો આનંદ માણે છે, જ્યારે ભારતમાં, ઓછી માથાદીઠ આવકને કારણે, મોટાભાગની વસ્તીને મૂળભૂત જરૂરિયાતો માટે સંઘર્ષ કરવો પડે છે.
- જો કે, મોટી અર્થવ્યવસ્થા હોવી એ પણ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે સરકારને સંસાધનો પૂરા પાડે છે, જે લાંબા ગાળે માળખાગત સુવિધાઓ, રોજગાર અને સામાજિક કલ્યાણ યોજનાઓમાં સુધારો કરી શકે છે. પરંતુ તેના લાભ સામાન્ય લોકો સુધી ત્યારે જ પહોંચે છે જ્યારે સરકાર સમાવેશી વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે. ભારતમાં આવકની અસમાનતા અને ઓછી માથાદીઠ આવકને કારણે, GDP ગ્રોથના લાભો સામાન્ય લોકો સુધી સંપૂર્ણપણે પહોંચી રહ્યા નથી.
- આ સમાચાર પણ વાંચો…
- જાપાનને પછાડી વિશ્વનું ચોથું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બન્યું ભારત:2028 સુધીમાં ત્રીજા સ્થાને હશે; હવે ફક્ત અમેરિકા, ચીન અને જર્મની ઈન્ડિયાથી આગળ
